Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

in narrow circumstances

  • 1 res

    rēs, rei (rēi with e long; gen., Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236; rei, gen., monosyl. at the end of the verse, Lucr. 3, 918;

    and in the middle of the verse,

    id. 4, 885, and Poët. ap. Lact. 6, 6), f. [ etym. dub.; perh. root ra- of reor, ratus; cf. Germ. Ding; Engl. thing, from denken, to think; prop., that which is thought of; cf. also logos, Lid. and Scott, 9], a thing, object, being; a matter, affair, event, fact, circumstance, occurrence, deed, condition, case, etc.; and sometimes merely = something (cf.: causa, ratio, negotium).
    I.
    In gen.:

    unde initum primum capiat res quaeque movendi,

    Lucr. 1, 383; cf. id. 1, 536:

    in partes res quaeque minutas Distrahitur,

    id. 2, 826: summe Sol, qui omnes res inspicis, Enn. ap. Prob. Verg. E. 6, 31 (Trag. v. 321 Vahl.):

    versus, quos ego de Rerum Naturā pangere conor,

    Lucr. 1, 25; cf. id. 1, 126; 5, 54:

    rerum natura creatrix,

    id. 2, 1117:

    divinarum humanarumque rerum, tum initiorum causarumque cujusque rei cognitio,

    Cic. Tusc. 5, 3, 7 (v. divinus):

    haeret haec res,

    Plaut. Am. 2, 2, 182:

    profecto, ut loquor, ita res est,

    id. ib. 2, 1, 19:

    haud mentior, resque uti facta dico,

    id. ib. 2, 1, 23:

    de Alcumenā ut rem teneatis rectius,

    id. ib. prol. 110:

    in tantis rebus (sc. in re publicā defendendā),

    Cic. Rep. 1, 3, 4 et saep.:

    quo Averna vocantur nomine, id ab re Impositum est, quia sunt avibus contraria cunctis,

    from the nature of the thing, Lucr. 6, 740; cf. id. 6, 424; Liv. 1, 17:

    si res postulabit,

    the condition of the case, Cic. Lael. 13, 44: scaena rei totius haec, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 3:

    fugam in se nemo convertitur Nec recedit loco, quin statim rem gerat,

    does his duty, stands his ground, Plaut. Am. 1, 1, 84; so, res gerere, v. gero; hence, too, rerum scriptor, for a historian, v. scriptor, and cf. II. H. infra.—
    B.
    With adj. of quality, to express condition, etc.:

    illic homo a me sibi malam rem arcessit,

    is bringing a bad business on himself, Plaut. Am. 1, 1, 171; so,

    res mala,

    a wretched condition, Sall. C. 20, 13; and more freq. in plur.:

    bonis tuis rebus meas res irrides malas,

    circumstances, condition, Plaut. Trin. 2, 4, 45; id. Rud. 3, 3, 12:

    res secundae,

    good fortune, Hor. Ep. 1, 10, 30; cf. Liv. 3, 9:

    res prosperae,

    Nep. Dion, 6, 1; id. Eum. 5, 1:

    in secundissimis rebus,

    Cic. Off. 1, 26, 91:

    adversae res,

    id. ib. 1, 26, 90; Hor. S. 2, 2, 136; 2, 8, 73:

    res belli adversae,

    Liv. 10, 6:

    res dubiae,

    Sall. C. 10, 2; 39, 3; Liv. 2, 50; 7, 30;

    v. bonus, florens, salvus, adversus, dubius, novus, arduus, etc.— Freq. in curses, etc.: in malam rem,

    go to the bad, Ter. Phorm. 5, 7, 37; id. And. 2, 1, 17:

    malam rem hinc ibis?

    id. Eun. 3, 3, 30.—
    C.
    With an adj. in a periphrasis:

    abhorrens ab re uxoriā,

    matrimony, Ter. And. 5, 1, 10:

    in arbitrio rei uxoriae,

    dowry, Cic. Off. 1, 15, 61:

    rem divinam nisi compitalibus... ne faciat,

    a religious act, act of worship, a sacrifice, Cato, R. R. 5, 4:

    bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt,

    Cic. Div. 2, 36, 76; Hor. C. 4, 3, 6:

    erat ei pecuaria res ampla et rustica,

    Cic. Quint. 3, 12: res rustica, agriculture:

    rei rusticae libro primo,

    Col. 11, 1, 2; id. 1, praef. §

    19: liber, quem de rebus rusticis scripsi,

    Cic. Sen. 15, 54:

    navalis rei certamina,

    naval battles, Amm. 26, 3, 5:

    res militaris,

    Cic. Rab. Post. 1, 2:

    rei militaris gloria,

    id. Mur. 9, 22; Nep. Milt. 8, 4:

    res frumentaria,

    forage, Caes. B. C. 3, 16; id. B. G. 1, 23; 4, 7:

    armatae rei scientissimus,

    Amm. 25, 4, 7:

    peritus aquariae rei,

    id. 28, 2, 2:

    res judicaria,

    Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31:

    res ludicra,

    play, Hor. Ep. 2, 1, 180:

    uti rebus veneriis,

    Cic. Sen. 14, 47; Nep. Alc. 11, 4:

    res Veneris,

    Lucr. 2, 173; Ov. R. Am. 431; v. also familiaris, judiciaria, militaris, navalis, etc., and cf. II. G. infra. —
    D.
    With pronouns or adjectives, as an emphatic periphrase for the neutr.:

    ibi me inclamat Alcumena: jam ea res me horrore afficit,

    this now, Plaut. Am. 5, 1, 16; cf.: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam:

    Ea res est,

    it is even so, id. As. 1, 1, 40:

    de fratre confido ita esse ut semper volui. Multa signa sunt ejus rei,

    of it, Cic. Att. 1, 10, 5: quos (melittônas) alii melittotropheia appellant, eandem rem quidam mellaria. Varr. R. R. 3, 16, 12:

    sunt ex te quae scitari volo, Quarum rerum, etc.,

    Plaut. Capt. 2, 2, 13; cf. Caes. B. G. 3, 4:

    quibus de rebus quoniam nobis contigit ut aliquid essemus consecuti,

    Cic. Rep. 1, 8, 13:

    quā super re interfectum esse Hippotem dixisti? Pac. ap. Fest. s. v. superescit, p. 244: resciscet Amphitruo rem omnem,

    every thing, all, Plaut. Am. 1, 2, 30:

    nulla res tam delirantes homines concinat cito,

    nothing, id. Am. 2, 2, 96; cf.:

    neque est ulla res, in quā, etc.,

    Cic. Rep. 1, 7, 12; 1, 5, 9; cf.

    also: sumptu ne parcas ullā in re, quod ad valetudinem opus sit,

    id. Fam. 16, 4, 2:

    magna res principio statim bello,

    a great thing, a great advantage, Liv. 31, 23 fin.:

    nil admirari prope res est una Solaque, quae, etc.,

    the only thing, only means, Hor. Ep. 1, 6, 1 et saep. — Emphatically with sup.:

    scilicet rerum facta est pulcherrima Roma,

    the most beautiful thing in the world, Verg. G. 2, 534; Quint. 1, 12, 16 Spald. p. 81. —

    Of persons, etc.: est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt,

    Ter. Eun. 2, 2, 17:

    maxime rerum,

    Ov. H. 9, 107; cf.:

    maxima rerum Roma,

    Verg. A. 7, 602; Ov. M. 13, 508:

    fortissima rerum animalia,

    id. ib. 12, 502:

    pulcherrime rerum,

    id. H. 4, 125; id. A. A. 1, 213; id. M. 8, 49:

    dulcissime rerum,

    Hor. S. 1, 9, 4.—
    E.
    In adverb. phrases:

    e re natā melius fieri haud potuit,

    after what has happened, Ter. Ad. 3, 1, 8:

    pro re natā,

    according to circumstances, Cic. Att. 7, 8, 2; 14, 6, 1:

    pro tempore et pro re,

    Caes. B. G. 5, 8:

    factis benignus pro re,

    according to circumstances, Liv. 7, 33, 3; Sall. J. 50, 2:

    pro re pauca loquar,

    Verg. A. 4, 337; Lucr. 6, 1280:

    ex re et ex tempore,

    Cic. Fam. 12, 19, 3:

    e re respondi,

    Cat. 10, 8.
    II.
    In partic.
    A.
    Pregn., an actual thing, the thing itself, reality, truth, fact; opposed to appearance, mere talk, the mere name of a thing:

    ecastor, re experior, quanti facias uxorem tuam,

    Plaut. Am. 1, 3, 10:

    desiste dictis nunc jam miseram me consolari: Nisi quid re praesidium apparas, etc.,

    id. Rud. 3, 3, 21: rem ipsam loqui. Ter. And. 1, 2, 31:

    rem fabulari,

    Plaut. Trin 2, 4, 87:

    nihil est aliud in re,

    in fact, Liv. 10, 8, 11 Weissenb. ad loc.:

    se ipsa res aperit,

    Nep. Paus. 3, 7:

    ex re decerpere fructus,

    Hor. S. 1, 2, 79;

    opp. verbum, vox, opinio, spes, nomen, etc.: rem opinor spectari oportere, non verba,

    Cic. Tusc. 5, 11, 32; cf.: te rogo, ut rem potiorem oratione ducas, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 5:

    non modo res omnes, sed etiam rumores cognoscamus,

    Cic. Att. 5, 5, 1:

    qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt,

    id. N. D. 3, 21, 53:

    Peripateticos et Academicos nominibus differentes, re congruentes,

    id. Ac. 2, 5, 15:

    quod nos honestum, illi vanum... verbis quam re probabilius vocant,

    Quint. 3, 8, 22; Sen. Ep. 120, 9:

    eum, tametsi verbo non audeat, tamen re ipsā de maleficio suo confiteri,

    id. Rosc. Am. 42, 123; cf. Ter. Ad. 4, 7, 15:

    vides quantum distet argumentatio tua ab re ipsā atque a veritate,

    Cic. Rosc. Am. 15, 44. — Hence, abl. sing., often strengthened by verā (sometimes as one word, reverā), in fact, really, in truth, indeed, in reality:

    haec ille, si verbis non audet, re quidem verā palam loquitur,

    Cic. Quint. 17, 56; so,

    re quidem verā,

    id. Clu. 19, 54; id. Sest. 7, 15:

    re autem verā,

    id. Fam. 1, 4, 2;

    and simply re verā,

    id. Quint. 2, 7; id. Div. 2, 54, 110; id. Balb. 3, 7:

    re verāque,

    Lucr. 2, 48; cf.:

    et re verā,

    indeed, in fact, Cic. Fam. 3, 5, 1; Liv. 33, 11, 3; 35, 31, 12; 36, 6, 1; Nep. Ages. 2, 3; id. Phoc. 3, 3; Curt. 3, 13, 5; 4, 16, 19; Val. Max. 9, 13, ext. 1; Just. 5, 1, 8; 12, 13, 10; Plin. Ep. 6, 33, 1.—
    B.
    Effects, substance, property, possessions:

    mihi Chrysalus Perdidit filium, me atque rem omnem Meam,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 26; cf.: Ph. Habuitne rem? Ly. Habuit. Ph. Qui eam perdidit... Mercaturamne an venales habuit, ubi rem perdidit? id. Trin. 2, 2, 49 sq.:

    quibus et re salvā et perditā profueram,

    Ter. Eun. 2, 2, 27:

    rem talentum decem,

    id. Phorm. 2, 3, 46; Juv. 3, 16:

    avidior ad rem,

    Ter. Eun. 1, 2, 51:

    rem facere,

    to make money, Cic. Att. 2, 2, 12:

    res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,

    id. Cat. 2, 5, [p. 1576] 10:

    qui duo patrimonia accepisset remque praeterea bonis et honestis rationibus auxisset,

    id. Rab. Post. 14, 38:

    libertino natum patre et in tenui re,

    in narrow circumstances, Hor. Ep. 1, 20, 20 et saep.; v. also familiaris.— In plur.: quantis opibus, quibus de rebus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 396 Vahl.):

    privatae res,

    Cic. Att. 9, 7, 5.—
    2.
    Hence, law t. t., whatever may be the subject of a right, whether corporeal or incorporeal (v. Sandars, Introd. to Just. Inst. p. 42 sqq.):

    res corporales,

    Just. Inst. 2, 2, 1 sq.; Gai. Inst. 2, 12; Dig. 1, 8, 1:

    res in patrimonio, res extra patrimonium,

    Just. Inst. 2, 1 pr.; Gai. Inst. 2, 1:

    res sanctae,

    Just. Inst. 2, 1, 10; v. also mancipium, privatus, etc.—
    C.
    Benefit, profit, advantage, interest, weal:

    res magis quaeritur, quam, etc.,

    Plaut. Men. 4, 2, 6:

    melius illi consulas quam rei tuae,

    id. Cist. 1, 1, 98:

    haec tuā re feceris,

    to your advantage, id. Capt. 2, 2, 46.— Most freq. with the prepositions in, ex, ob, ab, etc.:

    quasi istic minor mea res agatur quam tua,

    is interested, affected, Ter. Heaut. 2, 3, 113 (v. ago):

    si in rem tuam esse videatur,

    Plaut. Trin. 3, 2, 2:

    vide si hoc in rem deputas,

    id. ib. 3, 3, 19:

    quod in rem recte conducat tuam,

    id. Capt. 2, 3, 26:

    si in remst utrique,

    Ter. And. 3, 3, 14:

    quid mihi melius est, quid magis in rem est, quam? etc.,

    useful, Plaut. Rud. 1, 4, 1:

    tamen in rem fore credens universos adpellare,

    Sall. C. 20, 1:

    omnia quae in rem videbantur esse,

    Curt. 6, 2, 21:

    ad conparanda ea quae in rem erant,

    Liv. 30, 4, 6:

    imperat quae in rem sunt,

    id. 26, 44, 7; 22, 3, 2:

    ex tuā re non est, ut ego emoriar,

    for your advantage, Plaut. Ps. 1, 3, 102: An. Non pudet Vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, to the purpose, with advantage, Ter. Phorm. 3, 2, 41: ob rem facere, usefully, with advantage or profit, Sall. J. 31, 5: subdole blanditur, ab re Consulit blandiloquentulus, contrary to his interest, i. e. to his injury, Plaut. Trin. 2, 1, 12 Brix ad loc.:

    haud id est ab re aucupis,

    id. As. 1, 3, 71:

    haec haud ab re duxi referre,

    Liv. 8, 11, 1:

    non ab re esse Quinctio visum est interesse, etc.,

    id. 35, 32, 6; Plin. 27, 8, 35, § 57; Suet. Aug. 94; Gell. 18, 4, 6; 1, 26, 4; Macr. S. 1, 4, 19.—
    D.
    Cause, reason, ground, account; only in the connection eā (hac) re, and eam ob rem, adverb., therefore, on that account:

    eā re tot res sunt, ubi bene deicias,

    Cato, R. R. 158, 2:

    hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni, Quod, etc.,

    Lucr. 1, 172; cf.:

    illud eā re a se esse concessum, quod, etc.,

    Cic. Ac. 2, 34, 111:

    patrem exoravi, tibi ne noceat, neu quid ob eam rem succenseat,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 39; cf.:

    quoi rei?

    for what purpose? id. As. 3, 2, 43; id. Poen. 2, 3, 3.—Hence (by uniting into one word) the causal adverbs quare and quamobrem, v. h. vv.—
    E.
    An affair, matter of business, business:

    cum et de societate inter se multa communicarent et de totā illā ratione atque re Gallicanā,

    Cic. Quint. 4, 15:

    rem cum aliquo transigere,

    id. Clu. 13, 39. —

    Hence, transf., in gen.: res alicui est cum aliquo,

    to have to do with any one, Cic. Rosc. Am. 30, 84; id. Sest. 16, 37; id. Fam. 9, 20, 2; Caes. B. G. 7, 77; cf.:

    famigeratori res sit cum damno et malo,

    Plaut. Trin. 1, 2, 182 Brix ad loc.— Also without a dat.:

    quoniam cum senatore res est,

    Cic. Fam. 13, 26, 3;

    esp., in mal. part.: rem habere cum aliquo or aliquā,

    to have to do with any one, Plaut. Bacch. 3, 6, 35; id. Merc. 3, 1, 37; Ter. Eun. 1, 2, 39; 58. —Ellipt.:

    jam biennium est, quom mecum rem coepit,

    Plaut. Merc. 3, 1, 15. —
    F.
    A case in law, a lawsuit, cause, suit (more gen. than causa):

    ubi res prolatae sunt,

    Plaut. Capt. 1, 1, 10:

    res agi,

    id. Men. 4, 2, 19; id. Aul. 3, 4, 13:

    quibus res erat in controversiā, ea vocabatur lis,

    Varr. L. L. 7, § 93; cf.

    (prob. in allusion to this legal form): tot homines... statuere non potuisse, utrum diem tertium an perendinum... rem an litem dici oporteret,

    Cic. Mur. 12, 27; cf.

    also: quarum rerum litium causarum condixit pater patratus, etc., an ancient formula,

    Liv. 1, 32:

    de rebus ab aliquo cognitis judicatisque dicere,

    Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:

    pecunias capere ob rem judicandam,

    id. Fin. 2, 16, 54:

    si res certabitur olim,

    Hor. S. 2, 5, 27; 1, 10, 15; 1, 9, 41; id. Ep. 1, 16, 43:

    tractu temporis futurum, ut res pereat,

    Dig. 3, 3, 12:

    rem differre,

    ib. 43, 30, 3: res judicata dicitur, quae finem controversiarum pronuntiatione judicis accipit, ib. 42, 1, 1 et saep.—
    G.
    An affair, esp. a battle, campaign, military operations; in phrase rem (or res) gerere:

    res gesta virtute,

    Cic. Fin. 5, 23, 66:

    ut res gesta est ordine narrare,

    Ter. Ad. 3, 5, 3:

    his rebus gestis,

    Caes. B. G. 5, 8:

    res gerere,

    Hor. Ep. 1, 17, 33:

    rem bene gerere,

    id. ib. 1, 8, 1; Ter. Ad. 5, 1, 13:

    comminus rem gerunt,

    Caes. B. G. 5, 44:

    res gestae,

    Hor. Ep. 1, 3, 7; 2, 1, 251:

    adversus duos simul rem gerere,

    Liv. 21, 60:

    rem male gerere,

    Nep. Them. 3, 3; Hor. S. 2, 3, 74:

    in relatione rerum ab Scythis gestarum,

    Just. 2, 1, 1; cf.:

    rem agere,

    Hor. S. 1, 9, 4; id. A. P. 82:

    ante rem,

    before the battle, Liv. 4, 40:

    cum Thebanis sibi rem esse existimant,

    Nep. Pel. 1, 3; Cic. Sest. 16, 37.—
    H.
    Acts, events, as the subject of narration, a story, history:

    res in unam sententiam scripta,

    Auct. Her. 1, 12, 20:

    cui lecta potenter erit res,

    Hor. A. P. 40; id. S. 1, 10, 57; id. Ep. 1, 19, 29:

    in medias res auditorem rapere,

    id. A. P. 148; 310:

    agitur res in scaenis,

    id. ib. 179; cf.:

    numeros animosque secutus, non res,

    id. Ep. 1, 19, 25; Phaedr. 5, 1, 12:

    sicut in rebus ejus (Neronis) exposuimus,

    Plin. 2, 83, 85, § 199:

    litterae, quibus non modo res omnis, sed etiam rumores cognoscamus,

    Cic. Att. 5, 5, 1:

    res populi Romani perscribere, Liv. praef. § 1: res Persicae,

    history, Nep. Con. 5, 4; id. Cat. 3, 2.—
    K.
    Res publica, also as one word, respublica, the common weal, a commonwealth, state, republic (cf. civitas); also, civil affairs, administration, or power, etc.: qui pro republicā, non pro suā obsonat, Cato ap. Ruf. 18, p. 210; cf.:

    erat tuae virtutis, in minimis tuas res ponere, de re publicā vehementius laborare,

    Cic. Fam. 4, 9, 3:

    dummodo ista privata sit calamitas et a rei publicae periculis sejungatur,

    id. Cat. 1, 9; cf.:

    si re publicā non possis frui, stultum est nolle privatā,

    id. Fam. 4, 9, 4:

    egestates tot egentissimorum hominum nec privatas posse res nec rem publicam sustinere,

    id. Att. 9, 7, 5 (v. publicus); Cato ap. Gell. 10, 14, 3: auguratum est, rem Romanam publicam summam fore, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

    quo utiliores rebus suis publicis essent,

    Cic. Off. 1, 44, 155:

    commutata ratio est rei totius publicae,

    id. Att. 1, 8, 4: pro republicā niti, Cato ap. Charis. p. 196 fin.:

    merere de republicā,

    Plaut. Am. prol. 40:

    de re publicā disputatio... dubitationem ad rem publicam adeundi tollere, etc.,

    Cic. Rep. 1, 7, 12:

    oppugnare rem publicam,

    id. Cael. 1, 1; id. Har. Resp. 8, 15; id. Sest. 23, 52:

    paene victā re publicā,

    id. Fam. 12, 13, 1:

    delere rem publicam,

    id. Sest. 15, 33; Lact. 6, 18, 28.—Esp. in the phrase e re publicā, for the good of the State, for the public benefit:

    senatūs consultis bene et e re publicā factis,

    Cic. Phil. 3, 12, 30:

    ea si dicam non esse e re publicā dividi,

    id. Fam. 13, 8, 2; id. Mil. 5, 14; Liv. 8, 4, 12; 25, 7, 4; 34, 34, 9; Suet. Rhet. 1 init. —Post-class. and rare, also ex republicā, Gell. 6, 3, 47; 11, 9, 1;

    but exque is used for euphony (class.): id eum recte atque ordine exque re publicā fecisse,

    Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36; 10, 11, 26.— In plur.:

    eae nationes respublicas suas amiserunt, C. Gracch. ap. Fest. s. h. v. p. 286 Müll.: hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum,

    Cic. Rep. 1, 28, 44:

    circuitus in rebus publicis commutationum,

    id. ib. 1, 29, 45 et saep.—
    2.
    Sometimes simply res, the State (in the poets, and since the Aug. per. in prose): unus homo nobis cunctando restituit rem, Enn. ap. Cic. Off. 1, 24, 84 (Ann. v. 313 Vahl.):

    hic (Marcellus) rem Romanam sistet,

    Verg. A. 6, 858; cf.:

    nec rem Romanam tam desidem umquam fuisse,

    Liv. 21, 16; 1, 28:

    parva ista non contemnendo majores nostri maximam hanc rem fecerunt,

    id. 6, 41 fin.:

    Romana,

    Hor. C. S. 66; id. Ep. 1, 12, 25; Ov. M. 14, 809; Sall. C. 6, 3; cf.:

    ut paulo ante animum inter Fidenatem Romanamque rem ancipitem gessisti,

    Liv. 1, 28 fin.:

    Albana,

    id. 1, 6.— In plur.:

    res Asiae evertere,

    Verg. A. 3, 1:

    custode rerum Caesare,

    Hor. C. 4, 15, 17; cf.:

    res sine discordiā translatae,

    Tac. H. 1, 29; so (also in Cic.), rerum potiri, v. potior. —
    L.
    Res novae, political changes, a revolution, etc.; v. novus.

    Lewis & Short latin dictionary > res

  • 2 rēs

        rēs reī, f    [RA-], a thing, object, matter, affair, business, event, fact, circumstance, occurrence, deed, condition, case: divinarum humanarumque rerum cognitio: te ut ulla res frangat?: relictis rebus suis omnibus: rem omnibus narrare: si res postulabit, the case: re bene gestā: scriptor rerum suarum, annalist: neque est ulla res, in quā, etc.: magna res principio statim belli, a great advantage, L.: Nil admirari prope res est una, quae, etc., the only thing, H.: rerum, facta est pulcherrima Roma, the most beautiful thing in the world, V.: fortissima rerum animalia, O.: dulcissime rerum, H.— A circumstance, condition: In' in malam rem, go to the bad, T.: mala res, a wretched condition, S.: res secundae, good-fortune, H.: prosperae res, N.: in secundissimis rebus: adversa belli res, L.: dubiae res, S.—In phrases with e or pro: E re natā melius fieri haud potuit, after what has happened, T.: pro re natā, according to circumstances: consilium pro tempore et pro re capere, as circumstances should require, Cs.: pro re pauca loquar, V.: ex re et ex tempore.—With an adj. in circumlocution: abhorrens ab re uxoriā<*> matrimony, T.: in arbitrio rei uxoriae, dowry: belhcam rem administrari, a battle: pecuaria res et rustica, cattle: liber de rebus rusticis, agriculture: res frumentaria, forage, Cs.: res iudiciaria, the administration of justice: res ludicra, play, H.: Veneris res, O.— A subject, story, events, facts, history: cui lecta potenter erit res, H.: agitur res in scaenis, H.: res populi R. perscribere, L.: res Persicae, history, N.— An actual thing, reality, verity, truth, fact: ipsam rem loqui, T.: nihil est aliud in re, in fact, L.: se ipsa res aperit, N.: quantum distet argumentatio tua ab re ipsā.— Abl adverb., in fact, in truth, really, actually: eos deos non re, sed opinione esse dicunt: verbo permittere, re hortari: hoc verbo ac simulatione Apronio, re verā tibi obiectum: haec ille, si verbis non audet, re quidem verā palam loquitur: venit, specie ut indutiae essent, re verā ad petendum veniam, L.— Effects, substance, property, possessions, estate: et re salvā et perditā, T.: talentūm rem decem, T.: res eos iampridem, fides nuper deficere coepit: in tenui re, in narrow circumstances, H.: quantis opibus, quibus de rebus: privatae res.— A benefit, profit, advantage, interest, weal: Quasi istic mea res minor agatur quam tua, is concerned, T.: Si in remst utrique, ut fiant, if it is a good thing for both, T.: in rem fore credens universos adpellare, useful, S.: imperat quae in rem sunt, L.: Non ex re istius, not for his good, T.: contra rem suam me venisse questus est: minime, dum ob rem, to the purpose, T.: ob rem facere, advantageously, S.: haec haud ab re duxi referre, irrelevant, L.: non ab re esse, useless, L.— A cause, reason, ground, account.—In the phrase, eā re, therefore: illud eā re a se esse concessum, quod, etc.; see also quā re, quam ob rem.— An affair, matter of business, business: multa inter se communicare et de re Gallicanā: tecum mihi res est, my business is: erat res ei cum exercitu, he had to deal: cum his mihi res sit, let me attend to, Cs.: quocum tum uno rem habebam, had relations, T.— A case in law, lawsuit, cause, suit, action: utrum rem an litem dici oporteret: quarum rerum litium causarum condixit pater patratus, L. (old form.): capere pecunias ob rem iudicandam.— An affair, battle, campaign, military operation: res gesta virtute: ut res gesta est narrabo ordine, T.: his rebus gestis, Cs.: bene rem gerere, H.: res gestae, military achievements, H.—Of the state, in the phrase, res publica (often written respublica, res p.), the common weal, a commonwealth, state, republic: dum modo calamitas a rei p. periculis seiungatur: si re p. non possis frui, stultum nolle privatā, public life: egestates tot egentissimorum hominum nec privatas posse res nec rem p. sustinere: auguratum est, rem Romanam p. summam fore: paene victā re p.: rem p. delere.—In the phrase, e re publicā, for the good of the state, for the common weal, in the public interests: senatūs consultis bene et e re p. factis: uti e re p. fideque suā videretur. — Plur: hoc loquor de tribus his generibus rerum p.: utiliores rebus suis publicis esse.—Without publica, the state, commonwealth, government: Unus homo nobis cunctando restituit rem, Enn. ap. C.: Hic (Marcellus) rem Romanam Sistet, V.: nec rem Romanam tam desidem umquam fuisse, L.: res Asiae evertere, V.: Custode rerum Caesare, H.—In the phrase, rerum potiri, to obtain the sovereignty, control the government: qui rerum potiri volunt: dum ea (civitas) rerum potita est, become supreme.—In the phrase, res novae, political change, revolution.
    * * *
    I
    thing; event, business; fact; cause; property
    II
    res; (20th letter of Hebrew alphabet); (transliterate as R)

    Latin-English dictionary > rēs

  • 3 artum

    1.
    artus (not arctus), a, um, adj. [v. arma], prop. fitted; hence,
    I.
    Lit., close, strait, narrow, confined, short, brief:

    exierunt regionibus artis,

    Lucr. 6, 120:

    claustra,

    id. 1, 70; so id. 3, 808:

    nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea laxare nequeamus,

    Cic. Or. 65, 220:

    artioribus apud populum Romanum laqueis tenebitur,

    id. Verr. 2, 1, 5:

    nullum vinculum ad astringendam fidem jure jurando majores artius esse voluerunt,

    id. Off. 3, 31, 111:

    compages,

    Verg. A. 1, 293:

    nexus,

    Ov. M. 6, 242:

    arto stipata theatro,

    pressed together in a contracted theatre, Hor. Ep. 2, 1, 60:

    toga,

    a narrow toga without folds, id. ib. 1, 18, 30 (cf. exigua toga, id. ib. 1, 19, 13):

    nimis arta convivia,

    i. e. with too many guests, who are therefore compelled to sit close together, id. ib. 1, 5, 29 et saep.—Hence, subst.: artum, i, n., a narrow place or passage:

    ventus cum confercit, franguntur in arto montes nimborum,

    Lucr. 6, 158 Lachm.:

    multiplicatis in arto ordinibus,

    Liv. 2, 50; so id. 34, 15:

    nec desilies imitator in artum,

    nor, by imitating, leap into a close place, Hor. A. P. 134.—
    II.
    Trop., strict, severe, scanty, brief, small:

    sponte suā cecidit sub leges artaque jura,

    subjected himself to the severity of the laws, Lucr. 5, 1147:

    Additae leges artae et ideo superbae quasque etc.,

    Plin. 16, 4, 5, § 12:

    vincula amoris artissima,

    Cic. Att. 6, 2: artior somnus, a sounder or deeper sleep, id. Rep. 6, 10:

    arti commeatus,

    Liv. 2, 34; Tac. H. 4, 26; cf.:

    in arto commeatus,

    id. ib. 3, 13:

    artissimae tenebrae,

    very thick darkness, Suet. Ner. 46 (for which, in class. Lat., densus, v. Bremi ad h. l., and cf. densus) al.—So, colligere in artum, to compress, abridge:

    quae (volumina) a me collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 44.—Of hope, small, scanty:

    spes artior aquae manantis,

    Col. 1, 5, 2: ne spem sibi ponat in arto, diminish hope, expectation, [p. 169] Ov. M. 9, 683:

    quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio quattuor petentibus erat,

    i. e. was harder, had less ground of hope, Liv. 39, 32; and of circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and after the Aug. per. for the class. angustus):

    rebus in artis,

    Ov. P. 3, 2, 25:

    artas res nuntiaret,

    Tac. H. 3, 69:

    tam artis afflictisque rebus,

    Flor. 2, 6, 31; so Sil. 7, 310:

    fortuna artior expensis,

    Stat. S. 5, 3, 117:

    ne in arto res esset,

    Liv. 26, 17.— Adv.: artē (not arcte), closely, close, fast, firmly.
    I.
    Lit.:

    arte (manus) conliga,

    Plaut. Ep. 5, 2, 29:

    boves arte ad stipites religare,

    Col. 6, 2, 5:

    arte continere aliquid,

    Caes. B. G. 7, 23:

    aciem arte statuere,

    Sall. J. 52, 6:

    arte accubare,

    Plaut. Stich. 4, 2, 39.— Comp.:

    calorem artius continere,

    Cic. N. D. 2, 9, 25:

    artius astringi,

    Hor. Epod. 15, 5:

    signa artius conlocare,

    Sall. C. 59, 2:

    artius ire,

    Curt. 4, 13, 34:

    artius pressiusque conflictari,

    Gell. 10, 6.— Sup.:

    milites quam artissime ire jubet,

    Sall. J. 68, 4:

    artissime plantas serere,

    Plin. 12, 3, 7, § 16.—
    II.
    Trop.:

    arte contenteque aliquem habere,

    Plaut. As. 1, 1, 63; id. Merc. prol. 64:

    arte et graviter dormire,

    soundly, Cic. Div. 1, 28, 59:

    arte appellare aliquem,

    briefly, by shortening his name, Ov. P. 4, 12, 10:

    artius adstringere rationem,

    Cic. Fat. 14, 32:

    abstinentiam artissime constringere,

    Val. Max. 2, 2, 8.—
    III.
    Transf.:

    arte diligere aliquem,

    strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id. ib. 2, 13.
    2.
    artus, ūs, m. [id.], mostly plur. (artua, n., Plaut. Men. 5, 2, 102; quoted in Non. p. 191, 12.—Hence, dat. acc. to Vel. Long. p. 2229 P. and Ter. Scaur. p. 2260 P. artibus; yet the ancient grammarians give their decision in favor of artubus, which form is also supported by the best MSS.; cf. arcus.—The singular is found only in Luc. 6, 754; Val. Fl. 4, 310, and Prisc. p. 1219 P.).
    I.
    A.. Lit., a joint:

    molles commissurae et artus (digitorum),

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    suffraginum artus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    elapsi in pravum artus,

    Tac. H. 4, 81:

    dolor artuum,

    gout, Cic. Brut. 60, 217.—Sometimes connected with membra, Plaut. Men. 5, 2, 102:

    copia materiaï Cogitur interdum flecti per membra, per artus,

    in every joint and limb, Lucr. 2, 282; 3, 703 al.; Suet. Calig. 28; cf.

    Baumg.-Crus., Clavis ad Suet.: cernere laceros artus, truncata membra,

    Plin. Pan. 52, 5.—
    B.
    Trop., the muscular strength in the joints; hence, in gen., strength, power: Epicharmeion illud teneto;

    nervos atque artus esse sapientiae, non temere credere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 10.—More freq.,
    II.
    The limbs in gen. (very freq., esp. in the poets; in Lucr. about sixty times): cum tremulis anus attulit artubus lumen, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 Vahl.); so Lucr. 3, 7; cf. id. 3, 488; 6, 1189:

    artubus omnibus contremiscam,

    Cic. de Or. 1, 26, 121: dum nati (sc. Absyrti) dissupatos artus captaret parens, vet. poet. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:

    copia concita per artus Omnīs,

    Lucr. 2, 267:

    moribundi artus,

    id. 3, 129 al.:

    rogumque parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus, etc.,

    Ov. M. 2, 620 al.:

    salsusque per artus Sudor iit,

    Verg. A. 2, 173; 1, 173 al.:

    veste strictā et singulos artus exprimente,

    and showing each limb, Tac. G. 17:

    artus in frusta concident,

    Vulg. Lev. 1, 6; 8, 20;

    ib. Job, 16, 8.—Of plants: stat per se vitis sine ullo pedamento, artus suos in se colligens,

    its tendrils, Plin. 14, 1, 3, § 13, where Jahn reads arcus.

    Lewis & Short latin dictionary > artum

  • 4 artus

    1.
    artus (not arctus), a, um, adj. [v. arma], prop. fitted; hence,
    I.
    Lit., close, strait, narrow, confined, short, brief:

    exierunt regionibus artis,

    Lucr. 6, 120:

    claustra,

    id. 1, 70; so id. 3, 808:

    nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea laxare nequeamus,

    Cic. Or. 65, 220:

    artioribus apud populum Romanum laqueis tenebitur,

    id. Verr. 2, 1, 5:

    nullum vinculum ad astringendam fidem jure jurando majores artius esse voluerunt,

    id. Off. 3, 31, 111:

    compages,

    Verg. A. 1, 293:

    nexus,

    Ov. M. 6, 242:

    arto stipata theatro,

    pressed together in a contracted theatre, Hor. Ep. 2, 1, 60:

    toga,

    a narrow toga without folds, id. ib. 1, 18, 30 (cf. exigua toga, id. ib. 1, 19, 13):

    nimis arta convivia,

    i. e. with too many guests, who are therefore compelled to sit close together, id. ib. 1, 5, 29 et saep.—Hence, subst.: artum, i, n., a narrow place or passage:

    ventus cum confercit, franguntur in arto montes nimborum,

    Lucr. 6, 158 Lachm.:

    multiplicatis in arto ordinibus,

    Liv. 2, 50; so id. 34, 15:

    nec desilies imitator in artum,

    nor, by imitating, leap into a close place, Hor. A. P. 134.—
    II.
    Trop., strict, severe, scanty, brief, small:

    sponte suā cecidit sub leges artaque jura,

    subjected himself to the severity of the laws, Lucr. 5, 1147:

    Additae leges artae et ideo superbae quasque etc.,

    Plin. 16, 4, 5, § 12:

    vincula amoris artissima,

    Cic. Att. 6, 2: artior somnus, a sounder or deeper sleep, id. Rep. 6, 10:

    arti commeatus,

    Liv. 2, 34; Tac. H. 4, 26; cf.:

    in arto commeatus,

    id. ib. 3, 13:

    artissimae tenebrae,

    very thick darkness, Suet. Ner. 46 (for which, in class. Lat., densus, v. Bremi ad h. l., and cf. densus) al.—So, colligere in artum, to compress, abridge:

    quae (volumina) a me collecta in artum,

    Plin. 8, 16, 17, § 44.—Of hope, small, scanty:

    spes artior aquae manantis,

    Col. 1, 5, 2: ne spem sibi ponat in arto, diminish hope, expectation, [p. 169] Ov. M. 9, 683:

    quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio quattuor petentibus erat,

    i. e. was harder, had less ground of hope, Liv. 39, 32; and of circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and after the Aug. per. for the class. angustus):

    rebus in artis,

    Ov. P. 3, 2, 25:

    artas res nuntiaret,

    Tac. H. 3, 69:

    tam artis afflictisque rebus,

    Flor. 2, 6, 31; so Sil. 7, 310:

    fortuna artior expensis,

    Stat. S. 5, 3, 117:

    ne in arto res esset,

    Liv. 26, 17.— Adv.: artē (not arcte), closely, close, fast, firmly.
    I.
    Lit.:

    arte (manus) conliga,

    Plaut. Ep. 5, 2, 29:

    boves arte ad stipites religare,

    Col. 6, 2, 5:

    arte continere aliquid,

    Caes. B. G. 7, 23:

    aciem arte statuere,

    Sall. J. 52, 6:

    arte accubare,

    Plaut. Stich. 4, 2, 39.— Comp.:

    calorem artius continere,

    Cic. N. D. 2, 9, 25:

    artius astringi,

    Hor. Epod. 15, 5:

    signa artius conlocare,

    Sall. C. 59, 2:

    artius ire,

    Curt. 4, 13, 34:

    artius pressiusque conflictari,

    Gell. 10, 6.— Sup.:

    milites quam artissime ire jubet,

    Sall. J. 68, 4:

    artissime plantas serere,

    Plin. 12, 3, 7, § 16.—
    II.
    Trop.:

    arte contenteque aliquem habere,

    Plaut. As. 1, 1, 63; id. Merc. prol. 64:

    arte et graviter dormire,

    soundly, Cic. Div. 1, 28, 59:

    arte appellare aliquem,

    briefly, by shortening his name, Ov. P. 4, 12, 10:

    artius adstringere rationem,

    Cic. Fat. 14, 32:

    abstinentiam artissime constringere,

    Val. Max. 2, 2, 8.—
    III.
    Transf.:

    arte diligere aliquem,

    strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id. ib. 2, 13.
    2.
    artus, ūs, m. [id.], mostly plur. (artua, n., Plaut. Men. 5, 2, 102; quoted in Non. p. 191, 12.—Hence, dat. acc. to Vel. Long. p. 2229 P. and Ter. Scaur. p. 2260 P. artibus; yet the ancient grammarians give their decision in favor of artubus, which form is also supported by the best MSS.; cf. arcus.—The singular is found only in Luc. 6, 754; Val. Fl. 4, 310, and Prisc. p. 1219 P.).
    I.
    A.. Lit., a joint:

    molles commissurae et artus (digitorum),

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    suffraginum artus,

    Plin. 11, 45, 101, § 248:

    elapsi in pravum artus,

    Tac. H. 4, 81:

    dolor artuum,

    gout, Cic. Brut. 60, 217.—Sometimes connected with membra, Plaut. Men. 5, 2, 102:

    copia materiaï Cogitur interdum flecti per membra, per artus,

    in every joint and limb, Lucr. 2, 282; 3, 703 al.; Suet. Calig. 28; cf.

    Baumg.-Crus., Clavis ad Suet.: cernere laceros artus, truncata membra,

    Plin. Pan. 52, 5.—
    B.
    Trop., the muscular strength in the joints; hence, in gen., strength, power: Epicharmeion illud teneto;

    nervos atque artus esse sapientiae, non temere credere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 10.—More freq.,
    II.
    The limbs in gen. (very freq., esp. in the poets; in Lucr. about sixty times): cum tremulis anus attulit artubus lumen, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 Vahl.); so Lucr. 3, 7; cf. id. 3, 488; 6, 1189:

    artubus omnibus contremiscam,

    Cic. de Or. 1, 26, 121: dum nati (sc. Absyrti) dissupatos artus captaret parens, vet. poet. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67:

    copia concita per artus Omnīs,

    Lucr. 2, 267:

    moribundi artus,

    id. 3, 129 al.:

    rogumque parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus, etc.,

    Ov. M. 2, 620 al.:

    salsusque per artus Sudor iit,

    Verg. A. 2, 173; 1, 173 al.:

    veste strictā et singulos artus exprimente,

    and showing each limb, Tac. G. 17:

    artus in frusta concident,

    Vulg. Lev. 1, 6; 8, 20;

    ib. Job, 16, 8.—Of plants: stat per se vitis sine ullo pedamento, artus suos in se colligens,

    its tendrils, Plin. 14, 1, 3, § 13, where Jahn reads arcus.

    Lewis & Short latin dictionary > artus

См. также в других словарях:

  • narrow circumstances — plural noun Poverty, pennilessness • • • Main Entry: ↑narrow * * * poverty …   Useful english dictionary

  • in narrow circumstances — index poor (underprivileged) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • narrow circumstances — poverty. → narrow …   English new terms dictionary

  • narrow circumstances — poverty, indigence …   English contemporary dictionary

  • Narrow — Nar row (n[a^]r r[ o]), a. [Compar. {Narrower} (n[a^]r r[ o]*[ e]r); superl. {Narrowest}.] [OE. narwe, naru, AS. nearu; akin to OS. naru, naro.] 1. Of little breadth; not wide or broad; having little distance from side to side; as, a narrow… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Narrow gauge — Narrow Nar row (n[a^]r r[ o]), a. [Compar. {Narrower} (n[a^]r r[ o]*[ e]r); superl. {Narrowest}.] [OE. narwe, naru, AS. nearu; akin to OS. naru, naro.] 1. Of little breadth; not wide or broad; having little distance from side to side; as, a… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • narrow — [nar′ō, ner′ō] adj. [ME narwe < OE nearu, akin to MDu nare, OS naru < IE base * (s)ner , to turn, twist > SNARE, Gr narkē, stupor] 1. small in width as compared to length; esp., less wide than is customary, standard, or expected; not… …   English World dictionary

  • narrow — Synonyms and related words: Lenten, Quakerish, Spartan, Victorian, abate, abbreviate, abstemious, accented, accurate, adjust to, alter, alveolar, angustifoliate, angustirostrate, angustisellate, angustiseptal, apical, apico alveolar, apico dental …   Moby Thesaurus

  • narrow — narrowly, adv. narrowness, n. /nar oh/, adj., narrower, narrowest, v., n. adj. 1. of little breadth or width; not broad or wide; not as wide as usual or expected: a narrow path. 2. limited in extent or space; affording little room: narrow… …   Universalium

  • narrow — adj., n., & v. adj. (narrower, narrowest) 1 a of small width in proportion to length; lacking breadth. b confined or confining; constricted (within narrow bounds). 2 of limited scope; restricted (in the narrowest sense). 3 with little margin (a… …   Useful english dictionary

  • narrow — adjective (narrower, narrowest) 1》 of small width in comparison to length. 2》 limited in extent, amount, or scope. 3》 barely achieved: a narrow escape. 4》 Phonetics denoting a vowel pronounced with the root of the tongue drawn back so as to… …   English new terms dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»